USAİD Azərbaycanda da çoxlarına çoxdan tanışdır. Həm də çox böyük məbləğlərdə. Söhbət Amerika Birləşmiş Ştatları Beynəlxalq İnkişaf Agentliyindən gedir.
Bu təşkilat çox faydalı bir missiya üzərində qurulub; ehtiyacı olana kömək əli uzatmaq. Bu, Amerika dövlətinin dünyanın hər nöqtəsinə uzanan səxavətli əlidir. Nəhəng təşkilatdır; 22,6 milyard dollar həcmində büdcəsi var. Ancaq ABŞ-ın yeni prezidenti Donald Tramp və onun "sağ əli" İlon Mask hesab edir ki, USAİD düz işləmir. Daha doğrusu, onu düz işlətmirlər. Ona görə də USAİD komandasının 60 nəfər üzvünü maaşları ödənilməklə məzuniyyətə göndəriblər.
Düz işləmək deyəndə, Donald Tramp və İlon Mask nəyi nəzərdə tutur?
Bu təşkilatın, dediyimiz kimi, nəcib missiyası var: fövqəladə hallarda kömək etmək, qaçqınlara yardım göstərmək, yoxsulluqla mübarizə və sair. Ancaq ABŞ-ın yeni rəhbərliyində şübhə var ki, USAİD bu məqsədlərindən kənara çıxıb. Hətta İlon Mask bunların sadə "kənaraçıxmalar" deyil, ağır, çox ağır cinayətlər olduğunu da iddia edir.
Maskın fikrincə, “USAID Amerikaya nifrət edən solçu marksistlərin gürzə yuvasıdır”. Mask Amerika vergi ödəyicilərinə bur sual verir: "Bilirdinizmi ki, USAID sizin vergiləriniz hesabına milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan COVID-19 da daxil olmaqla bioloji silahların hazırlanmasını maliyyələşdirib?"
Bu, artıq sadə ittiham deyil. Yəqin ki, çox ciddi nəticələri olacaq.
Tramp Administrasiyası mümkün olan hər yerdə artıq xərcləri azaltmaq, federal büdcənin yükünü yüngülləşdirmək istəyir. Məqsəd USAİD kimi bir mühüm qurumu bağlamaq deyil. Bu, Amerika xarici siyasətində mühüm instrumentdir. Ancaq, görünür, doğrudan da, USAİD içərisində, yumşaq desək, şübhəli əməllər törədilib; büdcədən ayrılan pullar bəzi hallarda öz təyinatı üzrə xərclənməyib, yaxud öz məqsədləri üzrə effektsiz xərclənib. Dövlətin bununla bağlı haqq-hesab çəkmək səlahiyyəti də, haqqı da var.
Görünür, bu, həm də USAİD kimi nəhəng bir Amerika dövlət qurumunun Azərbaycana qarşı ədalətsiz qərarlarının və davranışlarının haqq-hesab anıdır. Necə deyərlər, dövlət ağlının aydınlanma, həqiqət məqamıdır. Həqiqət isə budur ki, USAİD əvvəla, Azərbaycanın içində, ikincisi, kənardan Azərbaycana qarşı açıq, yarımgizli, gizli işlər görüb. Azərbaycanda da təbii fəlakət baş verirdi, qaçqınlar da vardı (yenə var), yoxsulluq da var. Amma, USAİD daha çox siyasi layihələri maliyyələşdirirdi. Ümumiyyətlə, tək USAİD deyil, başqa fondlar, donor təşkilatlar da "demokratikləşməyə dəstək" adı altında çox böyük məbləğlərdə vəsaiti havaya sovurublar. Bu donorların onillərlə bəslədiyi qruplar heç bir effektivlik göstərə bilmədilər. Mən "qüvvələr" sözünü işlətmədim: qüvvə olsaydı, çoxdan ortaya nəticə qoymuşdu. Xarici maliyyə mənbələri hesabına "yaşayıb-yaradan" hər kəs göz önündədir. Zaman-zaman bu vəsaitlər üstündə toqquşmalar, vuruşmalar da olur. Xaricdən gələn havayı pullar nəinki siyasi "silahdaş"ları, hətta zaman-zaman doğmaca qardaşları belə ayırıb üz-üzə qoydu. Xarici qrant siyasi demokratikləşmə üçün deyil, daha çox siyasi demonokratikləşmə üçün qarant oldu. USAİD olsun, başqaları olsun, maliyyələşdirdikləri siyasi proqramlar siyasi nəticələr vermədi. Xaricdən maliyyələşən müxalifət dövlətdəki hakimiyyət uğrunda deyil, müxalifətdəki "hakimiyyət" uğrunda mübarizə aparıblar. Otuz ildən çoxdur ya heç bir seçkidə qalib gələ bilmirlər, ya da, ümumiyyətlə, seçkiyə qatılmırlar. Sadəcə, oturublar və Anadolu türklərinin təbirincə desək, "əkmək əldən, su göldən" prinsipi ilə yaşayırlar. Amerika, Avropa vergiödəyicisinin hesabına. Belə yaşayanlar üçün çox rahat və mühüm qaynaqlardan biri də məhz USAİD olub. Bu təşkilat Azərbaycanda nəyə nail olub? Onun maliyyələşdirdikləri hansı nəticələri əldə edib? Hamısı göz qabağındadır. Yekə və bədheybət bir HEÇ NƏ!
Azərbaycan dövləti bu təşkilata öz yerini - çıxış qapısını göstərəndən sonra gedib Nikol Paşinyanla saziş imzaladılar və antiAzərbaycan kampaniyasını genişləndirdilər. Ermənistanda Azərbaycana qarşı haqsız və əsassız iddiaları, revanşizmi dəstəklədilər. Bu yarısiyasi-yarıticari sövdələşmənin - siyasi korrupsiya layihəsinin əsas "qəhrəmanı" isə tanıdığınız-bildiyiniz Samanta Pauer idi.
Azərbaycan bu cür bədxah adamları, bədxassəli təşkilatları günahlandıranda hər tərəfdən tənqid olunurdu. Ancaq indi Amerika dövləti özü öz təşkilatını korrupsiyada ittiham edir. Nəinki korrupsiyada, hətta insanlıq əleyhinə cinayətlərdə suçlayır. Təsəvvür edin: əgər Tramp administrasiyasının, konkret olaraq, İlon Maskın dediyi kimidirsə, COVİD-19 çərçivəsində bioloji silahları maliyyələşdiribsə, USAİD-dəki məmurların o "səxavətli" əli milyonlarla insanın, Amerikalılarln qanına batıb. Görün, belə bir təşkilat Azərbaycan üçün necə bir təhlükə mənbəyi imiş! Amerika dövləti onsuz da Baydenin simasında Azərbaycana qarşı əlindən gələn hər cür pisliyi edirdi. Üstəlik bu dövlətin içindəki bir dövlət - USAİD özü Azərbaycanın büdcəsi qədər imkanı ilə durmadan işləyib, Azərbaycanı daxildən laxlatmağa çalışıb . Buna görə də onun haqqında irəli sürülın iddialara inanmamaq olmur.
Belə görünür ki, Donald Tramp administrasiyası dövründə Azərbaycanla ABŞ arasında münasibətlər düzələcək. Bu münasibətlər ABŞ-Ermənistan əlaqələrinin asılılığından çıxarılacaq. Bəlkə həmin USAİD də Azərbaycana geriyə qayıdacaq. Ancaq bu cür - bugünkü USAİD yox, antiAmerika və antiAzərbaycan əməllərindən arınmış bir USAİD kimi. Azərbaycana dəstək, bəli, lazımdır. İşğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpası, müharibənin nəticələrinin aradan qaldırılması kimi nəhəng işlər, qayğılar var. Ermınistandan zorla deportasiya olunmuş yüzminlərlə Azərbaycanlının oraya qayıtması məsələsi var. Çox iş var. Ona görə USAİD kimi bir nəhəng qurumun xırda işlərlə məşğul olması onun özünə zərbədir. Üç-beş söyüşcül blogeri maliyyələşdirmək iş deyil. Azərbaycana kömək etmək istəyən üçün, iş görmək istəyən üçün Qarabağda, Şərqi Zəngəzurda çox iş var. USAİD kimi təşkilatlar nədənsə Ermənistanın Azərbaycan ərazisində yaratdığı "mina tarlaları"nı görmür, mina terroru qurbanlarının səsini eşitmir. Azərbaycan Qarabağda çox iş görür. Həm də öz gücü ilə. Dünyanın böyük gücləri işğala qarşı Azərbaycanı necə meydanda tək qoymuşdusa, indi də Azərbaycan postmüharibə dövründə təkbaşına qalıb. Əlbəttə, qardaş Türkiyəni və başqa dost ölkələri çıxsaq.
Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmağa çox həvəsli olanlar varsa, gəlsin, Qarabağda tikintidə, yol çəkilişində, minatəmizləmədə işlərə qarışsın (təbii ki, sözün yaxşı mənasında). Ölkənin siyasətini qarışdırmaq əvəzinə, gedib Ağdamda, Kəlbəcərdə beton qarışdırmaq pis olmaz, elə deyilmi?!
Bahəddin Həzi, bizimyol.info
