Cənubi Qafqazda yeni gərginlik ocağı yaranır - TƏHLİL
Tarix: 25-10-2021, 12:29 | Çap et
“Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsində Ermənistan üzərində qələbəsinin bir illiyinə yaxınlaşdığımız bir vaxtda Cənubi Qafqaz uzunmüddətli sabitlik mərhələsinə qədəm qoymağa hazır görünmür. Türkiyə və Rusiyanın nəzarəti altında imzalanan müqavilə bu münaqişənin yalnız daxili amillərini həll edib və ona təsir edən xarici amilləri görməməzliyə vurub”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “əl-Ərəbi əl-Cədid” qəzeti yazıb.
Nüfuzlu ərəb nəşrinin təhlilində qeyd edilir:
Üç regional ölkə - Rusiya, İran və Türkiyə əsas iştirakçılardır. Moskva və Ankara müharibəni dayandırıb Dağlıq Qarabağda sülhməramlı qüvvələrə qoşula bilsələr də, Tehran yeni geosiyasi tənlikdə özünü kənarda görür. Hazırda Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin genişlənməsi İranda bu acizlik hissini artırıb.
Müharibə zamanı şimalda 30 milyondan çox türk vətəndaşını qəzəbləndirməkdən qorxaraq Ermənistana dəstəyini nümayiş etdirməkdən çəkinən İran, İsrailin “sərhəd” adlandırdığı dövlətin qapılarından yeni geosiyasi tənliyə müqavimət göstərməyə çalışır.
İsraillə bağlı narahatlıqlar Bakı ilə Təl-Əvivin hərbi əlaqələri ilə əsaslı görünsə də, bu, yeni bir şey deyil. İllərdir Tehran İsrailin bu əlaqələrdən istifadə edərək qonşu ölkədən İrana qarşı casusluqda pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA) istifadə etdiyinə inanır. Lakin hazırkı narahatlıq çağırışı İranın təkcə Cənubi Qafqazda deyil, həm də Mərkəzi Asiyada onun təsirinə təhlükə yaranması düşüncəsindən irəli gəlir.
İranın yeni Qafqaz tənliyində marginallaşması onun çoxtərəfli narahatlığını yenidən gündəmə gətirib. Bir tərəfdən, Türkiyənin təsiri artıracaq, Naxçıvan-Azərbaycan “sərhədi layihəsi” isə Türkiyənin Orta Asiyadakı türkdilli ölkələri coğrafiyası ilə yenidən əlaqəsinə şərait yaradacaq. İranlılar bu keçidin onların Ermənistanla ticarətinə mane olacağından və Mərkəzi Asiyadakı təsirlərini azaldacağından narahatdırlar.
Deməli, İran özünü bu prosesdə ən böyük məğlub hesab edir və Ermənistanın Azərbaycanla tarixi mübahisələrə son qoymağa çalışaraq itkilərini məhdudlaşdırma cəhdi İranın əks hissini gücləndirir.
İranın narahatlığı yeni vəziyyətdə təcrid məsələsi ilə məhdudlaşmır, həm də neft və qaz boru kəmərlərinin olduğu bölgədə Qərbə enerji ötürmə xətləri üzərində yarışma prosesini də əhatə edir. Xəzər dənizində enerji hasilatını Türkiyənin Ceyhan limanına birləşdirən boru kəməri də bu ərazidədir.
Türkiyənin türkdilli ölkələrlə siyasi-iqtisadi əlaqələrinin gücləndirilməsi bu ölkəyə gələcəkdə Türkmənistan nefti və qazının qatılacağı Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin inkişafına kömək edəcək. Bu, İranın “Pars” yatağından İraq, Suriya və Livan vasitəsilə Avropaya uzanan boru kəmərinin rəqibidir.
İranın xarici işlər naziri hərbi təlimlərdən sonra bu yeni geosiyasi tənlik qarşısında Rusiyanın Tehrana dəstəyini qazanmağa çalışaraq Moskvaya səfər edib. Hüseyn Əmir-Abdullahian ölkəsinin geosiyasi dəyişikliklərə və Qafqazın xəritəsinin dəyişməsinə dözməyəcəyini bildirib. Bu yanaşma, eləcə də Azərbaycanla gərginliyin artması İranın regionda yeni münaqişə meydanı yaratmaq səylərini göstərir. Amma Abdullahian rusiyalı vəzifədaşından o qədər də təşviq eşitməyib. Sergey Lavrov Türkiyə, İran, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın da daxil olduğu altıtərəfli regional əməkdaşlıq çərçivəsinin yaradılmasının Rusiyanın prioriteti olduğunu vurğulayıb. Moskva regionda yeni alovlanma istəmir.
Bu baxımdan, Rəcəb Tayyib Ərdoğan daha əvvəl region ölkələri ilə birlikdə altıtərəfli əməkdaşlıq formulunu təklif etmişdi və onun məqsədlərindən biri də İranın qəzəbini cilovlamaq idi. Lakin hazırda bu təklifi həyata keçirmək çətin görünür və ilk növbədə, ikitərəfli münasibətlərin həllini tələb edir. Bir masa ətrafında toplanmadan əvvəl bu ölkələr arasında dialoq olmalıdır.
Azərbaycanla İran arasında, eləcə də Azərbaycanla Ermənistan, Rusiya ilə Gürcüstan arasında tarixi bir problem var. Bunu nəzərə alsaq, yaxın vaxtlarda Bakı ilə Tehran arasında gərginliyin intensivliyinin azalacağı, eləcə də Tehran və Ankara arasında Qafqazda və digər sahələrdə regional rəqabətin intensivliyinin azalacağı ehtimalı azdır.
Türkiyənin İranla münasibətlərinin həssaslığına görə İranla mübahisələrində Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləməkdən çəkinməsinə baxmayaraq, Ankara Bakını tək qoymayacaq. Amma eyni zamanda, Dağlıq Qarabağ müharibəsindəki nailiyyətlərini strateji, uzunmüddətli və sabit təsirə çevirmək istəyir.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Bakıda siyahı yayıldı, Moskva təşvişə düşdü - "Rus agentləri" siyahısı böyükdür…
Bu gün, 22:09 |
|
|
|
| • MTN-də keçirilən əməliyyatdan biri də Bakı Apellyasiya Məhkəməsində keçirilsin - zərərçəkəndən çağırış
Bu gün, 22:04 |
|
|
|
| • Ötən il işğaldan azad olunan rayonlarda nə qədər ev və məktəb istifadəyə verilib?
Bu gün, 21:18 |
|
|
|
| • “İrəvanın Avropa İttifaqına daxil olmaq istəyi bundan xəbər verir” - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 21:12 |
|
|
|
| • "Görünür, indiyə kimi Rusiyaya edilən güzəştlər onu daha da şirnikləşdirib" - İLGİNC AÇIQLAMALAR
Bu gün, 21:09 |
|
|
|
| • "Niyam məni işdən çıxardıb, yalan danışmasın"
Bu gün, 19:15 |
|
|
|
| • Qalmaqal böyüyür: - “Qəssabların baha satdığı quzu deyil, o ət...”
Bu gün, 19:10 |
|
|
|
| • Prezidentin yüksək vəzifə verdiyi Elnur Bağırov kimdir? - DOSYE
Bu gün, 19:09 |
|
|
|
| • "Naxçıvanın muxtar respublika statusu ləğv edilə bilər" - İDDİA
Bu gün, 19:09 |
|
|
|
| • Moskvadakı qrupların gərginliyi artırmaq marağı və... - Cavabsız suallar
Bu gün, 19:02 |
|
|
|
| • "Paşinyan Qərbi Azərbaycan İcmasının tələblərini təhrif etməkdənsə, onları dinləməlidir" - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 18:58 |
|
|
|
| • Ermənistan hərbçiləri ABŞ hərbi bazasında göründü - erməni mediası
Bu gün, 18:12 |
|
|
|
| • Putin Suriyanın müvəqqəti prezidenti ilə ilk dəfə telefonla danışıb
Bu gün, 18:09 |
|
|
|
| • Əfv Məsələləri Komissiyasının iclası keçirilib - AÇIQLAMA
Bu gün, 18:06 |
|
|
|
| • “SAY” Estetik Mərkəzində QANUN SAYA SALAN YOXDUR... - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
| • Etibar Əliyev dövlətə borcunu niyə ödəmir? - 34 milyonluq qalmaqal
Bu gün, 17:57 |
|
|
|
| • Trampdan dünyanı şoka salan QƏRAR – Biznesin inkişafına, yoxsa rüşvətə YAŞIL İŞIQ?
Bu gün, 17:54 |
|
|
|
| • “İranın “Səhər” kanalının əməkdaşı da bu axmaq fikri səsləndirdi, gülüb dedim ki...” - Zərdüşt Əlizadə
Bu gün, 17:51 |
|
|
|
| • Ramizlərin, Eldarların, Əbülfəzlərin qabırğasına döşəyənlər və yaxud “it əl çəkir, motal əl çəkmədi”
Bu gün, 17:46 |
|
|
|
| • Paşinyanın məkrli planı: - “Azərbaycan Ermənistanın istənilən...”
Bu gün, 17:37 |
|
|
|
| • Prezidentin iki supergüclə bağlı mesajı – Tarixi hadisə yaşana bilər
Bu gün, 17:36 |
|
|
|
| • Cavadxan Babayev “SR Group Co” MMC-nin rəhbərliyindən ayrılıb - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 17:31 |
|
|
|
| • Paşinyan ABŞ rəhbərliyi tərəfindən ayrılan maliyyədən məhrum olacaq - ONA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 17:30 |
|
|
|
| • SDU-ya rəhbərlik ona tapşırıldı - DOSYE
Bu gün, 17:27 |
|
|
|
| • Yasamalda narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı polis əməliyyatı: - 25 kq heroin və marixuana dövriyyədən çıxarılıb
Bu gün, 17:25 |
|
|
|
| • Azərbaycan dizeli hansı ölkələrdən alır və hansı ölkələrə satır? - SİYAHI
Bu gün, 17:21 |
|
|
|
| • "Yazıçılar Birliyinə ev üçün ərizə yazdım, baxmadılar" - VİDEO
Bu gün, 17:20 |
|
|
|
| • MSK bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı daxil olan bütün müraciətlərə baxıb
Bu gün, 17:14 |
|
|
|
| • Mühüm dövlət işlərini kənara atıb oyunbazlıq edənlər kimlərdir? - Belə feyk sənədlər kimə sərf edir?
Bu gün, 17:11 |
|
|
|
| • Həmidə Rüstəmova işdən çıxdı - "...qərar vermək məcburiyyətində qaldım"
Bu gün, 17:09 |
|
|
|
| • "Havadarlarını bir-bir itirməyə başlayan Ermənistan, vasitəçi olmadan sülh müqaviləsini imzalamalıdır"
Bu gün, 17:08 |
|
|
|
| • MSK bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı üç dairədən daxil olan müraciətləri əsassız hesab edib
Bu gün, 17:07 |
|
|
|
| • Ermənistan hərbçiləri ABŞ-də hərbi təlimlərdə iştirak edir - DETALLAR
Bu gün, 16:50 |
|
|
|
| • Bakıda polis şöbəsinə gedən şəxs axtarışda imiş, həbs edildi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 16:48 |
|
|
|
| • Putin genişmiqyaslı müharibəyə başlayır
Bu gün, 16:27 |
|
|
|
| • "Ramiz Mehdiyev kimilər ömürləri boyu üzü Moskvaya doğru yatıblar" - Sabir Rüstəmxanlı
Bu gün, 16:23 |
|
|
|
| • Naxçıvanda səhiyyədə HƏR ADDIMDA RÜŞVƏT... - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 16:20 |
|
|
|
| • Dövlətə xəyanətdə təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayır
Bu gün, 16:18 |
|
|
|
| • Müğənni Sahib İbrahimov aldadılıb - "Çox pis durumda olduğunu deyərək..."
Bu gün, 16:15 |
|
|
|
| • Mənzil bazarında süni ajiotaj - Aldadıcı qiymət ARTIMI
Bu gün, 16:08 |
|
|
|
| • Zərərçəkən təqsirləndirilən həkimlərdən kompensasiya tələb edib - Talassemiyalı uşaqların pulunun mənimsənilməsi ilə bağlı məhkəmə
Bu gün, 16:05 |
|
|
|
| • Rusiyada Azərbaycana “cavab tədbirləri” başladı – Malofeyev elan etdi
Bu gün, 16:01 |
|
|
|
| • Ankaradan Zəngəzur dəhlizi haqda yeni açıqlama - KİV
Bu gün, 15:59 |
|
|
|
| • Kənd, yoxsa broyler yumurtası: Hansının maya dəyəri daha çoxdur? – Rəqəmlər
Bu gün, 15:56 |
|
|
|
| • Bakı sakininin bankomatdan çıxardığı 2000 manat oğurlandı
Bu gün, 15:53 |
|
|
|
| • “Deyirlər ki, çoxlu vakansiyalar var, amma insanlar buna çata bilmirlər” - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 15:50 |
|
|
|
| • Rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinə yeni müşavir təyin olunub - ƏMR
Bu gün, 15:48 |
|
|
|
| • "Vaxtilə "Sputnik"i bizim boynumuzda Əli Həsənov otuzdurmuşdu" - Elçin Şıxlı
Bu gün, 15:12 |
|
|
|
| • Uşağını universitetdən qovurlar, gəlib Anar müəllimdən xahiş edir ki... - İlqar Fəhmi
Bu gün, 15:11 |
|
|
|
| • Vasif Talıbovun dövründə təyin edilən baş həkim işdən çıxarıldı - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 15:09 |
|
|
|
|
